Son 1.5 yıldır Lizbon’da yaşıyorum ve kısa bir süre sonra başka bir ülkeye taşınacağım. Hazır hala Lizbon’dayken, deneyimler tazeyken buraya yerleşmeyi düşünenlere fikir versin diye bildiklerimi toparlayıp, anlatmaya çalıştım.

Benim için ev bulma sürecinin zorluğu, oturum kartını alabilmek için 8 ay kadar beklemek, sosyal hayatımdan ve alışık olduğum İstanbul kalabalığından, hareketli hayatımdan uzak kalmam sebebiyle Portekiz deneyimi heyecanlı olmasının yanında biraz da acılı ve hüzünlü geçti. İnsanların yavaşlığı ve umursamazlığı, havanın tahminimden soğuk, şehrin sandığımdan daha sakin olması gibi bir yığın faktör birleşti ve bir ara ‘Lizbon’dan nefret ediyorum’ kıvamına geldim ama sonra oturumumu alıp Türkiye’ye gidip-geldikçe, arada başka ülkelere seyahat ettikçe Lizbon’a karşı duygularım da yumuşadı. Şehrin ritmi yavaş gelebilir, verdikleri az gelebilir ama güzel tarafları da var ve insan zamanla alışıyor, alıştıkça seviyor. Bir de her ne kadar bazı konularda eleştirip, söylensem de Lizbon taşındıktan sonra adapte olması zor bir şehir değil. İnsanları bize nazaran biraz daha içe dönük, yeme-içme kültürleri farklı, bazı konularda gelişmeye ve değişmeye ihtiyaçları var (hangi ülkenin yok ki) ama gelip yerleşince hayatın içine sorunsuz karışmana izin veriyor. El memleketinde uzaylı gibi hissetmiyorsun. Ve bu macera değil de daha çok huzur arayanlar için mükemmel bir durum.

Detaylara girmeden önce Lizbon’a taşınmayı düşünenlerin yararlanabileceği bazı linkleri aşağıya bırakıyorum:

• Oturum başvurusu konusunda yardımcı olabilecek bir yazı: Portekizde oturum başvurusu süreci
• Golden visa almayı düşünenler için: Golden visa nedir? Nasıl alınır?
• Evcil hayvanını beraberinde getirmeyi düşünenler için: 7 maddede kedi ile Avrupa’ya nasıl uçulur?
• Ve son olarak Lizbon hakkında bilgiler ve ipuçları bulabileceğiniz bir yazı: Lizbon’a gelmeden bilinmesi gerekenler

Lizbon’a taşınmayı düşünenler için bir kaç ufak bilgi

-Lizbon’a şu an için Türkiye’den direkt olarak bir tek Türk Havayolları uçuyor. Genelde yılda 2 kere kampanya yapılıyor ama geri kalan zamanlarda bilet fiyatları pahalı. O sebeple Türkiye-Portekiz arası aktarmalı uçmak çoğu zaman daha hesaplı oluyor.

-Portekiz, Türkiye’den yazın 2, kışın ise 3 saat geride.

-Portekiz televizyonlarında genel olarak dublaj yerine altyazılı yayın yapıldığından hemen herkes İngilizce konuşabiliyor. Uzun süre Portekiz’de kalmayı planlıyorsanız dilini öğrenmenizin türlü avantajı var ama dönemsel olarak geliyorsanız Portekizce bilmediğiniz için çok zorlanmazsınız.

-Oturum, vergi numarası, sosyal güvenlik numarası vb. başvuruları yani özetle bürokratik işler yavaş işliyor. Devlet çalışanları genelde pek yardımcı olmuyor, sistemleri pratik değil o yüzden bu süreçlerde yaşanacak sıkıntılara hazırlıklı olmakta ve daha önce Portekiz’e yerleşen, süreci deneyimleyen kişilere danışmakta fayda var.

-Lizbon’da evlerin hemen hiçbirinde ısıtma sistemi yok. Kışlar kara kış gibi geçmese de ona yakın geçiyor ve mecbur elektrikli ısıtıcı yakıyorsunuz ama orada da bir sorun var çünkü Portekiz dünyada elektriğin en pahalı olduğu ülkelerden biri. Yani hem düzgün ısınamayıp, hem de dünya kadar elektrik faturası ödemek kaçınılmaz gibi bir şey.

Lizbon’da ev kiralamak

Öncelikle sizi ciddiye alacak bir emlakçı bulmanız şart. Remax, Century 21, mahalle arası emlakçılara iletişim bilgilerimi bırakıp, yayınlanan ilanlardaki evler hakkında bilgi alabilmek için arayıp kelime öğrenemediğim bir süreçten geçtikten sonra tesadüfen Facebook üzerinden bulduğum İtalyan bir Remax temsilcisinin yardımlarıyla ev tutabildim. O yüzden öncelikle sabır diliyorum.

Gelelim detaylara:

• Lizbon’da kiralar yüksek, binalar eski,
• Emlakçı masrafı ev sahibi tarafından ödeniyor, sahibinden ev aramaya gerek yok,
• Evi gördünüz, beğendiniz diyelim. Emlakçı sizin adınıza ev sahibine sunulacak bir teklif hazırlıyor. Bu teklif için sizden iş kontratınız, öğrenci belgeniz, gelirinizi gösteren döküman, CV’niz, pasaportunuzun ilk sayfası gibi belgeler isteniyor.
• Yabancılar ev kiralarken ya Portekizli bir kefilleri olması gerekiyor ya da evden çıkarken geri almak üzere minimum 4 ay ekstra kira vermeleri bekleniyor. Genel prosedür böyle, daha azına anlaşmak tamamen ev sahibinin insafına kalmış.
• Emlakçının hazırladığı teklife kefil ya da ödenmesi planlanan ekstra kira bedeli eklenerek ev sahibine sunuluyor. Ev sahibi de gelen teklifler arasında en beğenip, güvendiği kişiye evi kiralıyor.

*Yurt, öğrenci odası, başkasının evinde oda kiralama süreçleri farklı işliyor ancak kendim deneyimlemediğim için bu konu hakkında yeterince bilgim yok.

Portekiz’de banka hesabı açtırmak

Eğer çalışmaya gelmediyseniz yani şirketinizin çalıştığı bir banka yoksa kendinize bir Portekiz bankasından hesap açtırmanızı öneririm. Bunun sebebi bir çok noktada yalnızca (faturalarınızı ödeyebileceğiniz Payshop’lar, sıradan bir market, pastane vs.) yalnızca Multibanco yani Portekiz bankalarına ait kartların geçiyor olması.

Banka olarak ActivoBank öneriliyor. Hem hesap işletim ücreti almıyorlar, hem de internet bankacılığı sorunsuz çalışıyor. Fiscal (vergi) numaranızı aldıktan sonra, pasaport ve fiscal numaranızın yazılı olduğu dökümanla gidip hesap açtırabiliyorsunuz. Tek olumsuz tarafı ActivoBank’in çok fazla şubesi bulunmuyor.

Lizbon’da yaşam

-Portekiz’de genç nüfus az, yaşlılar da değişimi pek sevmiyorlar bu yüzden ülke ve başkent olarak Lizbon bazı konularda biraz geç gelişiyor diyebiliriz. Bu bahsettiğim kurumlardaki hizmet kalitesinden tutun, eczanede sıra beklerken müşteri ile eczacı arasındaki sonu gelmeyen muhabbeti ‘yeter kardeşim işimiz gücümüz var, sizi mi bekleyeceğiz?’ diye kesmeden, markette 1 kilometreyi bulmuş kasa kuyruğu varken aldıklarını poşete doldurmak için ödeme yapmayı bekleyenlere ses çıkartmadan, yolun orta yerine park edip, trafiği kilitleyen adama birşey söylemeden arabanın yanından geçmeye çalışmak gibi alışık olmadığımız günlük hayat pratikleriyle yaşamaya sebep oluyor.

-Bu yukarıda bahsettiklerime ek olarak, eğer halledilebilecek işiniz muhatap olduğunuz kişi tarafından ‘burada halledemeyiz, yok yapamayız’ diye nedeni açıklanmadan kestirilip atılmaya çalışılıyorsa itiraz ettiğinizde ve itirazınızda ısrarcı olduğunuzda çözülebiliyor.

-Lizbon’da suç oranı düşük ancak turistik yerlerde hırsızlık oluyor, oralarda temkinli olmak lazım. Bir de bizim arabanın benzin deposunu delip benzin çaldılar ama bu tamamen bizim şanssızlığımızdı sanıyorum.

-Portekiz’de araba fiyatları uygun. Eski ama işinizi görebilecek bir aracı 500 Euro civarına alabilirsiniz. (Ehliyetiniz Portekiz’e giriş yaptıktan sonraki 6 ay içinde geçerli, sonrası için Portekiz ehliyetine çevirmek için başvuru yapmanız gerekiyor.)

-Şehir merkezinde her köşe başında uyuşturucu satıcıları var, adamlar hayatın parçası gibi, korkulacak bir şey yok.

-Restoranlar, kafeler, dükkanların tamamı değil ama bir kısmı siesta zamanı kapanıyor ve akşam 7 gibi tekrar açılıyor.

-Lizbon’da toplu taşıma bayağı iş görüyor. Alternatif olarak ise Uber oldukça ucuz ve ülkede benim gördüğüm kusursuz hizmet veren tek oluşum diyebilirim. Taşınınca Lizbon’un nesini özleyeceksin diye sorsalar ‘Uber’ini diye cevap verebilirim, o derece seviyorum.

-Yeri gelmişken eve servis uygulamaları Lizbon için oldukça yeni. Yemek servisi için Uber Eats, genel siparişler için Glovo isimli uygulama hayat kurtarıyor.

-Yukarıda Portekiz’in nüfusunun çoğunluğu yaşlı demiştim, buna ek olarak Lizbon’un nüfusu da az. Toplam nüfus 506 bin civarı ve şehir ne kadar turistik de olsa belli bölgeler dışında akşamları ıssızlaşıyor. İstanbul’daki ya da Türkiye’nin büyük şehirlerinde olduğu kadar alternatifi bol bir hayat yok yani hava karardıktan sonra.

-Pazar günleri turistik bölgeler hariç bir çok yerde dükkanlar, kafeler, restoranlar kapalı oluyor.

-Lizbon’da ve civarındaki yerleşim yerlerinde sayısız plaj var. Yani yazın bir yere gitmeseniz bile Lizbon plajlarının keyfini çıkarabilir, haftasonu Lizbon’a 15 dakika mesafedeki Costa da Caparica’da kalabilir, sörf yapmayı deneyebilirsiniz. Okyanus yazın bile soğuk olabiliyor ama yüzmeseniz bile kısacık zamanda plaja erişebileceğini bilerek yaşamak güzel bir duygu. En sevdiğim plajları bu linkte anlatmıştım, göz atabilirsiniz.

Lizbon’da marketler, restoranlar ve genel olarak fiyatlar

Restoranlar:

Restoranlardan başlayacak olursak, genel olarak Portekiz mutfağı ağırlıklı yerel restoranlar, butik restoranlar hakim. Yerel restoranlarda fiyatlar fena değil. (Et, pilav, patates kızartması ve salatadan oluşan Portekiz yemeği Bitoque ve 1 adet biraya sıradan bir yerde 7-8 Euro ödersiniz) Bunun haricinde dünya mutfağı servis eden restoranlar da var ancak bizdeki Mychef, Big Chefs vs. gibi dünya mutfağından oluşan menüleriyle standart kalitede hizmet veren restoran zincirleri Lizbon’da yok ve dünya mutfağı servis eden yerler genelde pahalı.

Kira, elektrik-su vs.

Lizbon’da ortalama bir lokasyonda ortalama bir evin kirası 500 Euro civarında. Asgari ücretin 676 Euro olduğunu göz önüne alırsak ‘kiralar aşırı pahalı’ diyebiliriz.

Elektrik yukarıda da bahsettiğim gibi çok pahalı (2 kişi yaşadığımız evde 180 Euro’yu gördük bu kış. Evi daha küçük olan arkadaşlar 60 Euro civarı ödüyorlar.)

Su ve doğalgaz ayda ortalama 30 Euro geliyor.

Yani özetle Portekiz yaşamak için çok da ‘ucuz’ bir ülke değil aslında.

Marketlerden bahsedecek olursak:

Lidl: Meşhur Alman market zinciri Portekiz’de de var ve en uygun fiyatlar her zaman burada. Ucuz, zaman zaman seçili ürünler indirime girer, Türk haftası, Yunan haftası gibi o ülkeye ait ürünlerin de satıldığı özel haftalar olur (Portekiz Hollanda, Almanya gibi Türk nüfusunun yoğun olduğu bir ülke olmadığından Türk ürünleri bulunca insan seviniyor). Yani yakınınızda Lidl varsa, ya da toplu alışveriş yapmayı planlıyorsanız önceliği Lidl’a verebilirsiniz. Tek olumsuz yanı marka çeşitliliği olmaması. Spesifik bir markanın, spesifik bir ürününü arıyorsanız ya da çok çeşit olsun istiyorsanız aşağıda bahsedeceğim marketlerden birine gidebilirsiniz.

Aldi: Bir başka Alman market zinciri, yine ucuz ama Lidl’a nazaran ürün çeşitliliği bir tık daha fazla.

*Her yerde görebileceğiniz Hintli bakkallar da sattıkları ürünlerin çoğunu Lidl ve Aldi’den alıp, üzerine kar ekleyip kendi dükkanlarında satıyorlar.

Pingo Doce: Portekiz süpermarket zinciri. Büyük şubeleri bizdeki 3M Migros’lar gibi diyebiliriz. Aradığınız hemen her şeyi burada bulabilirsiniz. Fiyatlar uçuk değil ama Lidl ve Aldi’nin bir tık üzerinde.

Jumbo: Bir diğer Portekiz süpermarketi. Jumbo’lar bayağı devasa oluyor. Aradığınız her şeyi bulup, ihtiyacınız olmayan bir sürü şey alıp çıkabileceğiniz bir market zinciri. Fiyatlar ortalama.

Continente: Büyüklü-küçüklü mağazaları bulunan, bilinen markaların da ürünlerini bulabileceğiniz Portekiz marketi. Fiyatlar ortalama.

Dia & Mini Preço: Bildiğimiz Dia ve alt kuruluşu Mini Preço ürün çeşidinin fazla olmadığı ama fiyatların Aldi ve Lidl’dan çok az fazla olduğu küçük marketlerden oluşuyor.